![]() |
CHORA WYSPY TINOS | |||||||||||
|
Zasiedlenie Chory zbiega się z opustoszeniem fortecy w Xompourgo (wym. Ksómburgo). „Chora Świętego Mikołaja” [przypis tłum.: z greckiego Nikolaos, patron żeglugi i marynarzy], jak ją nazwano z powodu świątyni pod tym wezwaniem w porcie, otrzymała swój ostateczny kształt już po migracji ludów z Krety, Evii (wym. z greckiego Ewia lub spolszczona nazwa Eubea) i innych wysp. Nowi mieszkańcy zajęli się handlem, zaś rdzenni, trudniący się rolnictwem i hodowlą zwierząt, ograniczeni zostali do terenów wewnątrz wyspy, w górskich wioskach i w małej dolinie Kato Meriá; przez krótki okres Tinos zaistniała jako ważne centrum handlowe na Morzu Egejskim eksportujące wino, skóry, jedwab, jak również figi i wiele innych lokalnych produktów. W tym czasie statki z Tinos docierały do wszystkich dużych centrów handlowych Europy, Azji Mniejszej i basenu Morza Czarnego. Aż do greckiego powstania narodowo-wy Po odzyskaniu niepodległości przez Grecję mieszkańcy Chory zajęli się handlem, ale już na mniejszą skalę. Podczas krótkiego renesansu na początku XX w. Tinos razem z sąsiednią wyspą Syros znów będą przodować w handlu. Jednak wkrótce Tinos odda palmę pierwszeństwa Syros i pojawią się pierwsze oznaki upadku, do czego znacznie przyczyniła się migracja mieszkańców Chory do Aten, ale też zagranicę; wkrótce dawnych mieszkańców Chory zastępują mieszkańcy tutejszych wiosek. Odnalezienie ikony Zwiastowania w 1823 r., w drugim roku greckiego powstania, uznano za najważniejsze wydarzenie w nowożytnej historii Tinos, co ukształtowało jej miejsce w basenie Morza Egejskiego, dało jej sławę jako centrum prawosławia oraz wpłynęło na jej ekonomię i społeczność. Od tamtego wydarzenia aż do dziś ikona Matki Boskiej przyciąga tłumy pielgrzymów i przybyszów z całej Grecji, basenu Morza Egejskiego, jak również z prawosławnych państw na Półwyspie Bałkańskim i w Europie Wschodniej oraz z całego świata. W ten oto sposób gospodarka wyspy, a zwłaszcza Chory, z wyjątkiem żeglugi, połowów i handlu produktami rolnymi, opiera się na turystyce pielgrzymkowej związanej z czcią składaną ikonie. Za linią wielkich budynków i wysokich hoteli, które znajdują się na nadbrzeżu, chowa się przed oczami odwiedzającego stare miasto Chory, z wieloma charakterystycznymi przykładami tutejszej wyspiarskiej architektury, należącymi do mieszkalnej tradycji wyspy i jej społecznej struktury. W najwyższym punkcie Chory wyróżnia się świątynia Zwiastowania, a na jej dużym dziedzińcu znajdują się eksponaty o religijnej i muzealnej wartości. Zanim dotrzemy do świątyni, w Centrum Duchowym znajdujemy wielką Bibliotekę Matki Boskiej z bogatym księgozbiorem, podczas gdy w alei Wielce Łaskawej znajduje się Archeologiczne Muzeum Tinos z interesującymi znaleziskami i eksponatami. Jedną z najciekawszych przechadzek w Chorze jest „Paliós Dromos” (gr. stara trasa - droga), wiodący od nadbrzeża do świątyni Zwiastowania, z licznymi sklepikami, które oferują różnego rodzaju pamiątki i dewocjonalia oraz wota dla Matki Boskiej. Trasę tę ozdabia źródło-fontanna Kato Vrysi (wym. Wrisi), z równie długą historią jak sama Chora. Uwagę przybysza przykuwa również idea eksploracji wąskich uliczek starego miasta, jak chociażby w kierunku Złotej Świątyni (gr. Malamatenia Eklisija), katolickiego kościoła Św. Mikołaja (gr. Aghios Nikolaos) czy świątyni Trzech Patriarchów (gr. Trijon Jerarchon), a także w kierunku Palladas czy Świętego Eleutheriou – Vari (wym. Elefteriju- Warí). Uliczki z białymi domkami, małe zadbane podwórka z kwiatami i kolorowe bugenwille oraz pachnące jaśminy mają inną kolorystykę w porównaniu z tymi przy nadbrzeżnej alei, przenoszą gościa w dawne czasy historii Chory. Szczególnie interesujący jest położony w porcie kościół Taxiarchon (wym. Taksjarchón), czyli Archaniołów Michała i Gabriela, patronów Chory. Tutaj gościła tymczasowo ikona Zwiastowania od momentu jej znalezienia do czasu przeniesienia do kościoła Matki Boskiej. Ulica, przy której obecnie znajdują się liczne kawiarnie i cukiernie, dawniej była drogą handlową, ponieważ to tutaj mieściły się sklepy monopolu soli i benzyny. Na nadbrzeżu ostatnimi laty postawiono pomnik „Ellis” [przypis tłum.: grecki krążownik z okresu II wojny światowej, zatopiony przez włoski okręt podwodny w 1940 r.; w anglojęzycznych publikacjach figuruje pod nazwą Helle], dzieło rzeźbiarza z Tinos, Nikosa Paraskevása (wym. Nikos Paraskewás), który nadaje inny wymiar katastrofie historycznego krążownika, eksponując jego sylwetkę niezależnie od pogody. Inny atrakcyjny kierunek spaceru to warsztat tkacki w Chorze, który znajduje się na starej trasie. Można tam podziwiać ręcznie wykonane tradycyjne hafty, ale też obserwować pracę kobiet z Tinos tkających na krosnach. Przed końcem nadbrzeża znajduje się również szacowna Fundacja Kulturalna Tinos, a dalej, na wschodnim końcu, zwanym Pasakrotiri, znajduje się imponująca skała – przylądek, z którego rozciąga się piękny widok na morze i w kierunku Chory oraz w głąb wyspy. Na samej skale wzniesiony został pomnik bohaterów z wyspy poległych podczas wojen bałkańskich [przypis tłum.: dwa konflikty zbrojne w latach 1912-1913 na Bałkanach; pierwszy miał charakter narodowo-wyzwoleńczy, a drugi wybuchł na tle podziału terytoriów, uprzednio odebranych Imperium Otomańskiemu]. Zaznajamianie się z Chorą przybysz kończy spacerem po starym mieście, którego mury rozciągają się w pięknym naturalnym krajobrazie, dokładnie na tyłach świątyni Zwiastowania.
Fundacja Kultury Tinos Założona w 2002 r., mieści się w neoklasycznym budynku, jednym z najbardziej zabytkowych na wyspie (początek XX w.), w którym dawniej mieścił się hotel, a także szpital. Budynek, stanowiący obecnie ozdobę Chory, został zakupiony w 1977 r., a niedawno Panhelleńska Fundacja Zwiastowania przeprowadziła renowację. Celem fundacji jest badanie i propagowanie historii, kultury i tradycji wyspy. Dysponuje nowoczesnymi salami konferencyjnymi i przestrzenią wystawową, ale także bogatą biblioteką z wieloma tytułami, które dotyczą Tinos i Cyklad. Tutaj odbywają się od czasu do czasu wystawy, ale jest też stała ekspozycja dotycząca wielkiego rzeźbiarza z Tinos, Giannoulisa (wym. Janulis) Chalepasa.
Rynek turystyczny na Tinos
Tradycja Grobu Pańskiego Zainteresowanie większości odwiedzających wzbudza procesja z Grobem Pańskim (gr. Epitafios) w Wielki Piątek w mieście Tinos. Po liturgii drogi krzyżowej, groby pańskie [przypis tłum.: przypominające rzymskie lektyki, z bogato haftowaną kapą, która symbolizuje całun] z pięciu parafialnych kościołów wyruszają w kierunku placu Pantanassis. Każdy grób jest przybrany kwiatami ze specjalną troską, tak aby wydawał się najpiękniejszy, i podążają za nim parafianie. Grób Pański z kościoła Matki Boskiej pozostawiony jest jednak bez ozdób, ponieważ wyróżnia się bogatymi rzeźbieniami w drewnie. Wszystkie groby pojawiają się jednocześnie, wychodząc z różnych uliczek i wnoszone są na podium. Po odśpiewaniu lamentów, wszystkie procesje rozchodzą się do swoich kościołów parafialnych, oprócz grobu z parafii Świętego Mikołaja, który udaje się w kierunku plaży Kalamia. Tam pop wprowadza grób do wody i odmawia modlitwę błagalną za marynarzy. To unikalny zwyczaj, datowany na połowę lat 80.
Kościół Archaniołów (gr. Taksiarchón) Kościół metropolitalny pod wezwaniem Archaniołów znajduje się w Pallada. Pierwsza mała świątynia była katolicka. W 1715 r., podczas tureckiego panowania na wyspie, w wyniku umowy pomiędzy prawosławnymi a katolikami doszło do wymiany tej świątyni na kościół Św. Mikołaja, który wtedy był prawosławny. Tak oto kościół Archaniołów stał się cerkwią prawosławną, a Św. Mikołaja - katolickim. Cerkiew Archaniołów została odrestaurowana w 1759 r., jak wygrawerowane jest nad wejściem, przez arcybiskupa Tinos Meletiosa, za radą prawosławnych mieszkańców. Można uznać ją za muzeum postbizantyjskiej sztuki, zwłaszcza z powodu rzeźbionego w drewnie i pozłacanego ikonostasu, ale też pozostałych ikon. Ikonostas, jak głosi tradycja, zrobiony został w Konstantynopolu w XVII w., z mieszanymi elementami bizantyjskimi i barokowymi. Uważany jest za jeden z najpiękniejszych ikonostasów (długość 8 m), ponieważ wyróżnia się oryginalnością w stosunku do innych. W swojej największej części jest wpółotwarty, tzn. drewniane elementy zostały tak odjęte, że pomiędzy figurami powstał prześwit. To dodaje mu wdzięku i lekkości. Poszczególne tematy ikonostasu [przypis tłum.: ikonostas to w prawosławnej cerkwi odpowiednik katolickiego ołtarza, zawsze składający się z rzędów ikon o określonej dogmatycznie tematyce] obramowane są przez sploty roślin i kwiatów, orłów i gołębi, lwów i innych zwierząt. To wszystko, a także fakt, że gościła tu kiedyś ikona Zwiastowania podczas prac budowlanych w świątyni Matki Boskiej, czynią tę cerkiew wyjątkową i przyciągają co roku każdego, kto odwiedza wyspę. |
|||||||||||
|
||||||||||||
![]() |
||||||||||||
© 2008 Francois Web Design |